Tag Archief van: opgewonde

Weet je wat het is? Alles wordt duurder. De brokken, het hooi, de hoefsmid, de leskaart, de dierenarts – het tikt allemaal aan. Dus ik snap het helemaal als je denkt: “Misschien moet ik toch wat gaan schrappen in m’n paardenbudget.”

En het eerste wat vaak sneuvelt? Hulp inschakelen. Zeker als je paard iets spannend vindt of lastig gedrag laat zien. Dan komt dat stemmetje in je hoofd: “Misschien kan ik dit zelf wel oplossen.” Want hé, je kent je paard toch het beste? En online staan ook genoeg tips.

Soms werkt dat ook. Echt waar. Soms kom je er prima uit met wat geduld, rust en logisch nadenken. Maar heel eerlijk? Soms lukt het ook gewoon niet. Niet omdat jij niet goed genoeg bent, maar omdat je er middenin zit. Met al je emoties, verwachtingen, twijfels en frustraties. En je paard voelt dat. En, geloof mij. Ook ik heb hier last van bij mijn eigen paard en vandaar dat ik dit nu ook zeg.

De vijf elementen van spanning bij paardenspanning bij paarden

Daarom wil ik iets met je delen waar ik veel mee werk: de vijf elementen van spanning. Ze helpen je om te zien waar je paard zit in z’n hoofd en lijf. En ze geven je handvatten om de boel weer terug naar ontspanning te brengen, vóór het escaleert. Want spanning bouwt zich altijd op in fases:

1. Alertheid – De let-op stand

Je paard merkt iets op. Oren naar voren, hoofd omhoog. Misschien stopt hij even met kauwen. Dit is geen paniek, dit is gewoon oplettendheid. Alsof jij ineens een vreemde auto op je oprit ziet staan. Je schrikt niet, maar je denkt wel: “Uh, wat is dat?”

2. Spanning – Lichte stress

De ademhaling versnelt, spieren worden wat stijver, het hoofd komt hoger, de staart beweegt wat sneller. Dit is het punt waarop je paard nog leerbaar is, maar niet meer lang. Als je nu niks doet, bouwt het verder op. Dit is ook het punt waarop je de tips uit mijn E-book: 5 tips om je paard in no-time rustig te krijgen waar je ook bent zou moeten toepassen.

3. Reactie – Overlevingsstand

Hier gebeurt het: vluchten, verstijven, bokken, steigeren, blokkeren. In het ergste gevallen gaat je paard erbij liggen. Soms met jou er nog op. Je paard is er dan niet meer bij met z’n hoofd. Hij reageert instinctief. Jij kunt praten als brugman, maar het leervermogen is gewoon even weg.

4. Ontlading – Spanning af voeren

Als het gevaar geweken is, zie je vaak schudden, gapen, zuchten, plassen. Het lijf gooit letterlijk spanning eruit. Dit is goed. Laat het gebeuren.

5. Herstel – Verwerken en weer landen

Zachte ogen, diepe ademhaling, ontspannen houding. Je paard is terug in de leerstand. Hier groeit het vertrouwen. Hier gebeurt de magie.

Wat gebeurt er als je te laat bent?

Als je deze fases kent, kun je veel eerder zien wanneer je paard hulp nodig heeft. En misschien nog belangrijker: wanneer je beter even niks moet doen. Want door blijven duwen in de reactie-fase (3) werkt averechts. Dan kom je al snel in een patroon van forceren, frustratie en strijd – terwijl je eigenlijk gewoon te laat was met bijsturen.

Maar weet je wat het lastige is? Juist als jij er middenin zit, zie je het vaak niet meer. Dan ben je zo bezig met “Hij moet dit nu toch gewoon kunnen?” of “Waarom doet hij nou zo moeilijk?” dat je vergeet te kijken naar wat hij je probeert te vertellen. En dan wordt het lastig. Op dit punt heb je ook vaak lieve stalgenoten die je bijvoorbeeld wel even willen helpen met een zweep of een bezem. Goed bedoeld, maar totaal niet jouw stijl. Ik kan je ook vertellen dat dit vaak een tijdelijke oplossing is, die ook nog eens schadelijk kan zijn voor het vertrouwen in jou. Tevens kan het ook juist zorgen voor meer spanning bij jouw paard.

Waarom hulp geen luxe is

En dát is waarom hulp inschakelen soms niet duur is, maar juist een investering. Want wat kost het je als je paard steeds minder vertrouwen krijgt? Als jij met buikpijn naar stal gaat? Als jullie vastlopen in een patroon waar niemand blij van wordt?

Natuurlijk hoef je niet voor elk scheef oortje iemand te bellen. Maar even samen meekijken kan je zóveel helderheid geven. Niet omdat je het zelf niet kunt, maar omdat je het niet in je eentje hóeft te doen.

Gratis hulp of samen kijken?

Wil je dat ik met je meekijk? Dat kan. Vraag hier je gratis gesprek aan. Geen verkooppraatje, geen druk. Gewoon even samen kijken waar je nu tegenaan loopt, en of ik iets voor jullie kan betekenen.

Want soms is dat precies wat je nodig hebt: iemand die rustig naast je staat en zegt: “Kijk, hier zit je paard. En hier kun je iets doen.” En dan ineens valt het kwartje. En geloof me – dat maakt een wereld van verschil.

Wil je meer over mij weten, neem dan een kijkje op mijn Instagram. En dan spreken we elkaar snel.

De ruimte in het lichaam: hoe de beweeglijkheid van de fascia invloed heeft op de reacties van je paard

Heb je ooit gemerkt dat sommige paarden al schrikken van een zachte aanraking, terwijl anderen juist lijken te genieten van een stevige kriebel? Dit heeft alles te maken met de beweeglijkheid van de fascia of in de volksmond huid (en bindweefsel) en de ruimte in het lichaam. Het is een factor die vaak over het hoofd wordt gezien, maar een enorme invloed heeft op de reacties van je paard én de verbinding en het vertrouwen tussen jullie.

Huid, fascia en bewegingsvrijheid

De huid van je paard is meer dan alleen een beschermlaag. Er zit een ingenieus systeem onder verstopt, bestaande uit fascia (bindweefsel), spieren en zenuwen die constant informatie verwerken. Wanneer de huid strak en gespannen staat, bijvoorbeeld door spanning, stress of fysieke ongemakken, kan dit invloed hebben op de manier waarop je paard bewegingen en aanrakingen ervaart. Een beperkte huidbeweeglijkheid kan ervoor zorgen dat een paard gevoeliger reageert op prikkels of zelfs schrikachtiger wordt.

Stel je voor dat je een strakke spijkerbroek draagt die net te klein is. Elke beweging voelt beperkend en oncomfortabel. Zo voelt een paard met een gespannen huid zich ook! Hoe minder ruimte er is in het lichaam, hoe moeilijker het wordt om soepel te bewegen en ontspannen te reageren.

Spanning en schrikreacties

Als de huid en fascia strak staan, kan een lichte aanraking al een grote impact hebben. Dit verklaart waarom sommige paarden extreem reageren op bijvoorbeeld een vlieg, een veder lichte aanraking of zelfs een zacht briesje. Hun zenuwstelsel staat al ‘aan’, en door de beperkte beweeglijkheid van de huid kunnen prikkels sneller en intenser binnenkomen.

Een paard dat minder ruimte heeft in zijn lichaam, ervaart de wereld dus op een andere manier. Wat voor ons als een kleine aanraking voelt, kan voor een paard als een enorme prikkel binnenkomen. Hierdoor kan het zijn dat hij sneller schrikt, spanning vasthoudt of moeite heeft om zich over te geven aan ontspanning.

Waarom een harde poetsbeurt soms beter werkt fascia, huid, borstel

Misschien heb je weleens gemerkt dat een gespannen paard vaak alleen een stevige poetsbeurt waardeert, terwijl een zachte borstel juist averechts werkt. Dit komt doordat een gespannen zenuwstelsel zachte aanrakingen als onvoorspelbaar en overweldigend kan ervaren. Een stevige poetsbeurt daarentegen zorgt voor duidelijke, consistente prikkels die het paard makkelijker kan verwerken. Hierdoor voelt hij zich veiliger en meer geaard in zijn eigen lichaam.

De invloed op de verbinding met jou

Wanneer een paard constant alert is door spanning in de huid en fascia, beïnvloedt dit ook de manier waarop hij met jou omgaat. Misschien voelt hij zich sneller opgejaagd of reageert hij onverwacht op je hulpen. Dit kan frustrerend zijn, vooral als je paard ineens grote sprongen maakt of uit het niets ‘ontploft’ zonder dat jij begrijpt waarom.

Door de huid en fascia soepeler te maken, creëer je meer comfort en bewegingsvrijheid voor je paard. Dit zorgt ervoor dat hij prikkels beter kan verwerken en minder snel overprikkeld raakt. Hierdoor ontstaat er meer ontspanning en vertrouwen in jullie samenwerking.

Wanneer een paard deze verschijnselen laat zien is het ook handig om te kijken of er wel ruimte is voor ontspanning en of dat deze ook lang blijft. Is dit niet het geval dan is het misschien de moeite waard om uit te zoeken waar de constante spanning dan vandaan komt. In sommige gevallen is het goed om in overleg eens een dierenarts te laten kijken of er niets onderliggend aan de hand is. Of je kunt ook zelf bijvoorbeeld een test aanvragen om bijvoorbeeld PSSM 1 of 2 uit te laten sluiten.

Wat kun je zelf doen?

Gelukkig kun je zelf veel doen om de beweeglijkheid van de huid te verbeteren en je paard te helpen ontspannen:

  1. Maak 1 en een kwart cirkel – Gebruik je platte hand en neem de huid van je paard mee in een cirkelvormige beweging, iets groter dan een hele cirkel, zonder over de huid te glijden. Begin de cirkel op het punt het dichts bij de grond.  Dit helpt om vastzittende fascia losser te maken en meer ruimte te creëren in het lichaam.
  2. Langzame, bewuste aanrakingen – Werk met rustige, vloeiende aanrakingen in plaats van snelle bewegingen. Dit helpt het zenuwstelsel te kalmeren.
  3. Grondwerk met ontspanningsoefeningen – Werk met oefeningen die de spanning in het lichaam verminderen, zoals buigoefeningen, voorwaarts-neerwaarts strekken en rustige bewegingen zonder druk.
  4. Ademhaling en je eigen spanning – Paarden spiegelen ons. Als jij gespannen bent, voelt je paard dit direct. Adem eens kort in en lang en zacht hoorbaar uit, dit helpt vaak om je paard ook te laten door ademen. En blijf vooral zelf ontspannen tijdens het werken met je paard.

Ruimte in de huid en fascia creëren voor ontspanning

Door bewust te werken aan de beweeglijkheid van de huid en fascia, help je je paard om beter in zijn vel te zitten. Je zult merken dat je paard minder schrikkerig wordt, zich makkelijker overgeeft aan ontspanning en met meer vertrouwen samenwerkt. Het is een kleine verandering in hoe je naar je paard kijkt, maar een grote stap naar een diepere verbinding tussen jullie beiden.

Wil je hier meer informatie over of wil je graag zelf jouw Piet Paniek helpen te ontspannen dan wil ik je graag helpen. Vul hier het vragenformulier in voor een gratis discovery call en dan kan ik jou enkele concrete tips geven, waar je meteen mee aan de slag kunt bij jouw Piet Paniek.

 

Wat het brein en zenuwstelsel van je paard je vertellen – en hoe jij daar handig gebruik van maakt!

Je paard loopt aan de ene kant rustig langs een plastic zak, maar aan de andere kant springt hij opeens opzij alsof hij een monster ziet. Herkenbaar? Dit is geen koppigheid, maar puur biologie! Als je dit snapt, kun je je paard veel beter begeleiden.

Bij Oog voor het Paard help ik eigenaren van angstige en schrikachtige paarden om hun Piet Paniek meer ontspannen en zelfverzekerd te krijgen. Vandaag vertel ik je precies hoe het brein van je paard werkt (links vs. rechts) en hoe zijn zenuwstelsel bepaalt hoe hij reageert (de Polyvagaaltheorie). Klinkt ingewikkeld? Ik leg het je uit in gewone paardentaal!

Waarom links niet altijd weet wat rechts doet

Paarden hebben een linker- en rechterhersenhelft. Maar in tegenstelling tot mensen, kunnen ze informatie niet automatisch van de ene kant naar de andere kant overdragen. Wat hij met zijn linkeroog ziet, is voor zijn rechteroog nieuw. Daarom is die plastic zak aan de ene kant prima, maar aan de andere kant ineens supereng!

  • Linkerhersenhelft – De ‘denkende’ kant. Hier wordt informatie geanalyseerd, verwerkt en onthouden. Een ontspannen en nieuwsgierig paard gebruikt deze kant.
  • Rechterhersenhelft – De ‘overlevingskant’. Hier zitten de instinctieve vecht-, vlucht- of bevriesreacties. Schrikken en direct reageren zonder na te denken? Dan zit je paard in deze hersenhelft.

Wil je dat je paard iets leert zonder paniek? Dan moet je zorgen dat hij zijn linkerhersenhelft gebruikt.

Het zenuwstelsel: hoe je paard de wereld ervaart

Naast zijn brein heeft je paard een autonoom zenuwstelsel dat bepaalt hoe hij zich voelt en reageert. De Polyvagaaltheorie helpt ons dit beter te begrijpen. Er zijn drie ‘standen’:

  1. Veilig & ontspannen (ventraal vagale staat) – Je paard is kalm, alert en leert makkelijk.
  2. Vecht- of vluchtmodus (sympathische staat) – Je paard is gespannen en klaar om te reageren of te rennen.
  3. Bevries- of shutdownmodus (dorsaal vagale staat) – Je paard lijkt braaf, maar is eigenlijk afgesloten en leert nauwelijks.

Een schrikachtig paard zit vaak vast in de vecht/vluchtmodus. Wil je hem helpen ontspannen? Dan moet je hem terugbrengen naar de veilige, kalme modus.

Hoe pas je dit toe in de training?

Als je paard gespannen of schrikachtig is, wil je eerst zijn zenuwstelsel kalmeren voordat je begint met trainen. Dit doe je door:

  • Rustige aanrakingen en bewuste ademhaling – Laat je paard voelen dat hij veilig is.
  • Voorspelbare bewegingen en oefeningen – Zachte buigingen en gecontroleerd grondwerk helpen het brein schakelen.
  • Herhalen aan beide kanten – Zorg dat informatie in beide hersenhelften wordt verwerkt.
  • Bewegen in ontspanning – Kleine cirkels, langzame passen en een rustige ademhaling kalmeren het zenuwstelsel.

Wat kun jij nu meteen doen?schriktraining, brein, zenuwstelsel

Wil je je paard helpen om minder schrikachtig en meer ontspannen te zijn? Probeer dit eens:

  1. Let op zijn signalen. Spanning in ogen, ademhaling of spieren? Wanneer deze snel en strak staan is de conclusie dat hij in vecht/vluchtmodus staat.
  2. Gebruik zachte aanrakingen en ademhalingsoefeningen om ontspanning te stimuleren.
  3. Oefen aan beide kanten omdat zijn hersenen de informatie dan goed kunnen verwerken.
  4. Houd jezelf kalm! Hoe rustiger jij bent, hoe sneller je paard ontspant.

Wil je hier meer over leren? In mijn programma Meer grip op de angst van je paard werken we stap voor stap aan ontspanning en vertrouwen. Wil je meer weten? Klik hier om een gratis kennismakingsgesprek te plannen! Hoe train je je Piet Paniek en waar breng jij de rust. Deel het met me hieronder in de comments en laten we het gesprek aan gaan.

Begrijp jij je paard? Vaak begrijpen we onze paarden niet. Maar, paarden “misdragen” zich niet zomaar om jou te pesten. Ze reageren simpelweg op hun omgeving, wat ze hebben meegemaakt, en wat hun lijf aankan. Wat is jouw taak? Luisteren, aanpassen en samenwerken. Want frustratie kun je ombuigen naar verbinding, en daar ligt de magie. En hé, dit geldt niet alleen voor paarden, maar ook voor hoe we met mensen omgaan.

Geen enkel paard is helemaal symmetrisch. Net als mensen hebben paarden een sterkere kant. Ze zijn vaak een beetje scheef in hun lijf, hebben al jong bepaalde gewoontes ontwikkeld, en dat beïnvloedt alles: van hun houding tot hun gedrag. Veel problemen zoals bokken, steigeren of bijten zijn terug te voeren naar spanning in hun lijf of een gebrek aan lichaamsbewustzijn.

Door beter te begrijpen hoe een paard zijn lichaam gebruikt en wat dat doet met zijn gedrag, kun je dingen bereiken die je nooit voor mogelijk had gehouden. Wat nu moeilijk lijkt, kan makkelijk worden. Wat simpel voelt, kan elegant worden. En daar wil ik graag een voorbeeld van geven.

Zidane’s verhaal:begrijp je paard, versterk de band, verbinding

Zidane was ooit gevallen op het beton en daardoor had hij moeite met het buigen van zijn lichaam. Hij was stijf, onzeker en het werk onder het zadel ging steeds moeizamer. Door hem opnieuw vertrouwen te laten krijgen in zijn lijf, spanning te verminderen met lichte aanrakingen en simpele grondoefeningen, begon hij weer soepeler te bewegen. En het mooiste? Hij kreeg weer plezier in het werk. Dit bewijst dat kleine stapjes enorme impact kunnen hebben.

Door te werken aan de natuurlijke scheefheid van je paard help je hem niet alleen gezonder te blijven, maar ondersteun je ook herstel na blessures. Je geeft hem de kans om sterker, soepeler en blijer te worden. En ondertussen werk je ook nog eens aan een band die sterker is dan ooit. Omdat jullie elkaar begrijpen.


5 tips om vandaag al aan de slag te gaan:

  1. Kijk goed naar je paard

    Hoe beweegt hij in de stal? In de gang? Onder het zadel? Zien zijn bewegingen er soepel uit, of merk je dat hij een kant duidelijk liever gebruikt? Die details geven je waardevolle aanwijzingen.

  2. Werk aan balans

    Grondwerkoefeningen zoals zijgangen met balkjes of cirkelwerk kunnen je paard helpen bewuster te worden van zijn lijf. Het hoeft niet ingewikkeld te zijn, consistentie is de sleutel.

  3. Luister naar wat hij zegt

    Als je paard gedrag vertoont dat je lastig vindt, zoals bokken of wegrennen, vraag jezelf dan eens af: wat probeert hij mij te vertellen? Vaak zit er ongemak, pijn of spanning achter.

  4. Laat spanning los

    Een gespannen paard leert niks. Vind manieren om ontspanning te brengen, zoals zachte aanrakingen met je hand, rustige ademhaling, of gewoon even samen “niks doen”.

  5. Blijf flexibel

    Wat vandaag werkt, hoeft morgen niet meer te werken. Blijf leren, aanpassen en je paard volgen in zijn proces.


Februari: de maand van de liefde

Februari is dé perfecte maand om de liefde te vieren, en dat geldt ook voor de band met je paard! Wil jij werken aan een diepere connectie en je paard helpen om sterker, gezonder en zelfverzekerder te worden?

Schrijf je deze maand in voor mijn programma Meer grip op de angst van je paard en ontvang 10% korting met de code LOVE10. Samen kunnen we die unieke connectie tussen jou en je paard versterken. Neem contact op en start vandaag nog met jullie reis naar vertrouwen, ontspanning en harmonie!

Heb jij een tip of een oefening die jij gebruikt om beter met je paard te communiceren, laat me het dan onder dit bericht weten. Heb je vragen of wil je eens sparren dan kun je me een mailtje sturen naar [email protected] of je stuur me een DM op Instagram. Ik kijk er naar uit om iets van je te horen.

Versterk de Band met je Paard — Verbinding en Vertrouwen

Als paardenliefhebber weet je waarschijnlijk hoe belangrijk het is om een goede band met je paard te hebben. Maar wat maakt die verbinding nou echt zo bijzonder? En hoe kun je ervoor zorgen dat jouw paard jou niet alleen als begeleider ziet, maar ook als een echte vriend? In deze blog duiken we in het bouwen van vertrouwen en verbinding met je paard. Je zult zien dat het vaak de kleine dingen zijn die het verschil maken!

Waarom is verbinding zo belangrijk?

Een sterke verbinding met je paard zorgt ervoor dat hij zich veilig voelt bij jou. Dit betekent niet alleen dat hij je sneller vertrouwt in spannende situaties, maar ook dat jullie samenwerking soepeler verloopt. Een paard dat vertrouwen heeft in zijn mens, is meer ontspannen, nieuwsgieriger en bereid om nieuwe dingen te proberen.

Maar het werkt twee kanten op: als jij je paard beter begrijpt, voel je je ook zekerder in je omgang met hem. En dat vertrouwen straal je weer uit. Het resultaat? Een wederzijdse band waarin respect en samenwerking centraal staan.

Kleine stappen, groot verschil

Het opbouwen van verbinding hoeft niet ingewikkeld te zijn. Sterker nog, het begint vaak met hele eenvoudige dingen. Hier zijn een paar tips om direct mee aan de slag te gaan:

  1. Observeer je paard
    Neem de tijd om te kijken hoe je paard zich gedraagt in verschillende situaties. Wat doet hij als hij iets spannends tegenkomt? Hoe reageert hij op nieuwe objecten of geluiden? Door deze signalen te leren herkennen, krijg je meer inzicht in wat je paard nodig heeft om zich veilig te voelen.
  2. Speel samen
    Spelletjes zijn een geweldige manier om vertrouwen op te bouwen. Probeer bijvoorbeeld het spel waarbij jij iets aanraakt en je paard daarna hetzelfde laat doen. Dit bevordert niet alleen zijn nieuwsgierigheid, maar versterkt ook jullie communicatie.
  3. Laat hem ontdekken
    Tijdens een wandeling kun je je paard de leiding geven. Laat hem snuffelen en kijken waar hij nieuwsgierig naar is. Dit geeft hem de ruimte om op zijn eigen tempo te leren en vertrouwen te ontwikkelen in jouw aanwezigheid.
  4. Wees aanwezig
    Hoe sta jij er eigenlijk bij? Je houding en energie hebben een enorme invloed op hoe je paard zich voelt. Zorg dat je ontspannen en open bent, zodat je paard merkt dat er geen reden is om gespannen te zijn.

Verbinding begint bij begrijpen

Heb je weleens stilgestaan bij hoe jouw paard de wereld om zich heen beleeft? Elk paard is uniek, en hoe hij reageert, hangt af van zijn karakter en ervaringen. Door nieuwsgierig te zijn en open te staan voor wat je paard je vertelt, kun je een diepere laag van verbinding bereiken.

Denk eens aan het volgende:

  • Hoe communiceert je paard met zijn kuddegenoten?
  • Waar zoekt hij geruststelling als hij onzeker is?
  • Wat doet hij als hij nieuwe dingen verkent — kijkt hij eerst, snuffelt hij, of raakt hij het aan?

Door deze signalen te herkennen, kun je je training en omgang aanpassen aan wat jouw paard nodig heeft. Dat maakt niet alleen de samenwerking leuker, maar ook veel effectiever.

Vertrouwen op de lange termijn

Verbinding en vertrouwen zijn geen doelen die je één keer behaalt; het zijn processen die je continu onderhoudt. Elk moment dat je met je paard doorbrengt, is een kans om jullie band te versterken. Soms gaat het snel, soms duurt het wat langer — en dat is helemaal oké. Het belangrijkste is dat je geduldig en consequent bent.

Aan de slag!verbinding, vragenlijst, positieve ervaringen

Wil jij meer vertrouwen en verbinding met je paard opbouwen? Begin met de tips uit deze blog of download de vragenlijst hier en kijk wat er gebeurt. Je zult merken dat het niet alleen je paard is die verandert — ook jij wordt bewuster, rustiger en meer in het moment.

Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen! Wat werkt goed voor jou en je paard? Deel het met me in de reacties — ik lees graag mee en help je waar nodig. Samen zorgen we ervoor dat jij en je paard een ijzersterke band opbouwen die niet te breken is.

Veel plezier en succes!

P.S. Wil je meer tips kijk dan eens op mijn Instagram pagina of mijn Facebook pagina hier deel ik regelmatig tips.

Ik wil vandaag iets met je delen over paarden met angst en angstige blikken – want ik weet dat jij net zo’n paardenmens bent als ik. Als een paard bang is, heeft het eigenlijk maar één wens: duidelijk maken dat het zich bedreigd voelt. Maar ja, paarden praten natuurlijk niet zoals wij dat doen. Ze gebruiken subtiele, en soms wat minder subtiele, signalen om hun gevoel te uiten. En geloof me, die signalen zeggen vaak meer dan we denken. Zodra jij je paard écht leert ‘lezen’, zie je zoveel meer, en kun je ook sneller ingrijpen. Laat me je vertellen waar je op kunt letten, en wat jouw paard je probeert te zeggen.

Kijk in die Ogen: Hoe Angst Zich Laat Zien

angstig, oogwit, angst of angstige

Ogen zijn echt een venster naar de ziel, vooral bij paarden. Als je weet hoe een ontspannen blik eruitziet, dan merk je meteen het verschil zodra je paard zich ergens zorgen over maakt. Dat begint vaak met de ogen, die ineens opengesperd zijn alsof ze elk detail in zich willen opnemen. Leer hieronder meer over de angst in de ogen.

De Witte Rand Rond Het Oog

Je weet het meteen: die witte rand om het oog betekent dat je paard niet chill is. Bij een rustig paard zie je eigenlijk nooit dat oogwit, maar bij angst? Dan wordt het ineens zichtbaar, en zijn de ogen groot en wijd. Tevens verschijnen er rimpels boven de ogen en wordt het een soort driehoekje. Het lijkt dan wel een soort ‘walnoot’-uitdrukking, en als ik dat bij een paard zie, weet ik dat het een teken is om even goed te checken wat er aan de hand is. Dit is vaak het eerste signaal dat de spanning stijgt.

Vernauwde Ogen en Diepe Blik

Angstige paarden hebben vaak een ‘gespannen blik’ waarbij de bovenste oogleden samentrekken en de ogen minder rond lijken. Soms merk je dit al als je paard iets in de verte heeft gezien dat hem niet zint. Het is zo’n blik van intense concentratie, waarbij ze hun ogen wat kleiner maken en de boel kritisch bekijken. Zie je dat je paard intens naar iets staart en die ogen strak houdt? Dan is hij er vaak mentaal al helemaal mee bezig en maakt hij zich op voor een reactie.

Staren met Volle Focus

En dan is er dat typische, intense staren. Je kent het wel: iets engs opgemerkt, en BAM – zijn hele blik is gericht op dat object. Het kan een plastic zak zijn, een schaduw of een ander paard. Maakt niet uit wat, die ogen gaan erop en blijven er hangen alsof het niets anders meer wil zien. In dat moment kun je bijna de onrust voelen, en weet je dat je paard iets spannends heeft gespot en even geen oog heeft voor iets anders.

Mond en Neus: Van Ontspannen Grijns naar Strakke Mondhoeken

De mond en neus van een paard kunnen net zo veel zeggen als de ogen. Een ontspannen paard heeft vaak een zachte, ontspannen mond en ronde neusgaten, maar bij spanning? Alles wordt strak en er ontstaan rimpels rondom de lippen en neusgaten.

Strakke Lippen en Gesloten Mondhoeken

Zodra je paard wat zenuwachtig wordt, zie je vaak dat de lippen strak op elkaar gaan. Het lijkt dan een beetje alsof hij probeert zijn gevoelens voor zichzelf te houden, en die gespannen mondhoeken kunnen je veel vertellen. Zie je dit, dan weet je dat er wat meer aan de hand is. Die mond spant zich, als een soort voorbereiding om de situatie onder controle te houden.

Smalle, Langgerekte Neusgaten

Net zoals mensen die hun adem even inhouden bij spanning, lijken paarden hun neusgaten wat te sluiten als ze gespannen zijn. Ze worden smal en lang, alsof ze hun adem willen inhouden en geen lucht van het gevaar willen opsnuiven. Dit vind ik een super interessant signaal, want dit wordt vaak over het hoofd gezien. Toch vertelt dit kleine detail ons dat je paard even niet in zijn comfortzone zit.

De Huid en Spieren: Een Strakke Spanning

Naast de ogen, mond en neus kun je de spanning vaak letterlijk onder je handen voelen. Paarden hebben een hele gevoelige huid, en wanneer angst opkomt, wordt hun huid strakker en harder. Waar het vaak zacht en ruim is, is er nu spraken van nul elasticiteit en kun je de huid ook amper verschuiven.

Strakke Spieren

Een ontspannen paard voelt zacht en losjes aan, en je hand glijdt er makkelijk overheen. Maar als er spanning is, voel je dat meteen. De huid voelt strak gespannen, en als je over de hals of schouder aait, merk je dat er minder flexibiliteit in zit. Bij angst trekken paarden hun spieren samen, en dat voel je.

Trillende Huid

Sommige paarden trillen zelfs een beetje als ze bang zijn, vooral langs de flanken of schouders. Het is alsof ze de spanning door middel van die lichte rillingen willen loslaten, maar dat lukt niet helemaal. Vergelijk het met een mens die zenuwachtig trilt met zijn voet – het is een manier om spanning te uiten. Zie je dit, dan weet je dat je paard wat ondersteuning kan gebruiken.

Wat Kun Je Doen om Je Paard Te Ontspannen?

Nu je deze signalen herkent, is het tijd om te kijken hoe je kunt helpen als je merkt dat je paard wat gestrest is. Kleine dingen maken vaak een groot verschil!

1. Ademhaling

Gek genoeg werkt jouw ademhaling als een spiegel voor die van je paard. Als jij rustig en diep ademhaalt, dan voelt je paard dat aan. Het werkt rustgevend, en helpt je paard ook kalmer te ademen. Samen een soort mini-yogasessie houden, zeg maar, zonder dat het zweverig hoeft te worden!

2. Zachte, Kalmerende Aanrakingen

Bij een gespannen paard wil je geen stevige aanrakingen gebruiken. Het is vaak beter om rustig, met een lichte druk over zijn lijf te gaan. Die zachte aanrakingen kunnen spanning wegmasseren, en geven je paard een gevoel van veiligheid. Soms helpt dit al meer dan je zou verwachten!

3. Rustige, Voorspelbare Routine

Heb je een paard dat snel bang wordt in specifieke situaties? Dan kan het helpen om een routine in te bouwen. Een vast plekje in de stal, een rustige stem of even samen lopen voordat je iets spannends gaat doen, kan wonderen doen. Routine betekent herkenning en veiligheid, en dat helpt paarden enorm om zich meer op hun gemak te voelen.

Het Laatste Signaal: Vertrouwen opbouwen

Het belangrijkste is dat jij de signalen van angst snel kunt oppikken en weet wat je paard probeert te zeggen. Of je nu ‘walnoot’-ogen, strakke lippen of een trillende huid ziet, deze dingen vertellen je zoveel over wat er binnenin je paard omgaat. Hoe eerder je erop reageert, hoe groter de kans dat je de spanning kunt laten afnemen. En dat vertrouwen wat je dan samen opbouwt? Dat is onbetaalbaar.

Heb jij deze signalen al eens opgemerkt? Of zijn er momenten geweest waarop je paard je iets probeerde te zeggen dat je nu ineens begrijpt? Deel het met me hieronder of op mijn socials – het is altijd mooi om te horen hoe andere paardenmensen deze band met hun paard verdiepen. Mocht je vragen hebben of mijn hulp kunnen gebruiken stuur dan gerust een mailtje naar [email protected] of vul het vragenformulier in

Veel succes en geniet van die bijzondere band met je paard!

Herken je dit: Je legt het dekje op je paard en draait je om, om het zadel te pakken. Zoef! Daar schoot je paard langs je heen, door de deuropening naar buiten. Je kunt dan zeggen; had hem dan ook vast gezet of had je de deur niet goed dicht gedaan, zeker. Maar, wat ook het geval is, dit doet er niet toe.  Het is een veelvoorkomende situatie waarbij paarden onrustig worden tijdens het opzadelen, en het kan voor paardeneigenaren soms een bron van zorg of frustratie zijn. Laten we de verschillende aspecten van dit gedrag eens nader bekijken en mogelijke oorzaken identificeren.

Spanning en Stress tijdens het opzadelen:

Wanneer een paard onrustig wordt bij het opzadelen, kan spanning en stress een belangrijke factor zijn. Omdat het vooruitzicht van een rit kan spanning opwekken bij het paard. Vooral als hij niet comfortabel is met het rijden of als hij eerdere negatieve ervaringen heeft gehad. Deze spanning kan zich manifesteren in verschillende vormen van gedrag.

  • zwiepen met de staart.
  • rollen met de ogen, veel oogwit.
  • stampen met de voeten.
  • onrustig bewegen.
  • Oren plat in de nek.
  • In extreme gevallen kunnen ze dus ook wegrennen.

Fysiek Ongemak door het Zadel:opzadelen

Een ander aspect om te overwegen is of het paard fysiek ongemak ervaart door het zadel. Een slecht passend zadel kan drukpunten veroorzaken en pijn veroorzaken, wat resulteert in ongemak en onrustig gedrag. Ook kan een onjuist geplaatst of slecht onderhouden zadel bijdragen aan dit probleem. Het is belangrijk om regelmatig het zadel en de zadelpassing te controleren om ervoor te zorgen dat het comfortabel en geschikt is voor het paard. Gek genoeg hebben dekjes en pads ook invloed . Als je een dekje hebt met harde stukjes of eentje die veel schuift en voor wrijving zorgt, zal je paard je dit ook niet in dank afnemen. Lees hier ook meer over in mijn blog moeite met aansingelen of het zadel.

Communicatie en Emotie tijdens het opzadelen:

Paarden communiceren vaak via subtiele lichaamstaal, en onrustig gedrag tijdens het opzadelen kan een vorm van communicatie zijn. Rollende ogen, platgedrukte oren en stampende voeten kunnen allemaal signalen zijn van ongemak, angst of frustratie. Het paard kan proberen zijn emoties te uiten of aandacht te vragen voor een bepaald probleem. Het is belangrijk om deze signalen te herkennen en te interpreteren om het welzijn van het paard te waarborgen. Kijk, voel en luister vooral naar je paard. Gedrag heeft altijd een oorzaak.

Gewoontegedrag en Training:

Sommige paarden ontwikkelen gewoontegedrag tijdens het opzadelen, vooral als ze negatieve ervaringen hebben gehad in het verleden. Dit gedrag kan worden versterkt door herhaling en kan moeilijk te doorbreken zijn. In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om opnieuw te trainen en positieve associaties met het opzadelen op te bouwen. Consistente en geduldige training kan helpen om het vertrouwen van je paard te herstellen en onrustig gedrag te verminderen.

Conclusie:

Het is belangrijk om alert te zijn op tekenen van onrustig gedrag tijdens het opzadelen en de mogelijke oorzaken te begrijpen. Door het identificeren van de bron van stress of ongemak en het nemen van gepaste maatregelen, kun je ervoor zorgen dat je paard comfortabel en ontspannen blijft tijdens het opzadelen en rijden. Een goede communicatie en een goed begrip van het gedrag van je paard zijn essentieel voor een gezonde en harmonieuze relatie tussen je paard en jij. Wil je hulp of meer weten dan kun je altijd een mailtje sturen naar [email protected] of neem een kijkje op mijn Instagram @oogvoorhetpaard of Facebook Oog voor het paard.

Het begint voorjaar te worden en je paard begint steeds meer op een pluizenbol te lijken. Maar, helaas blijft het hier niet bij en misschien herken je de volgende situatie ook.

Je hebt staan borstelen en vegen. Nu is het tijd om het zadel er op te leggen. Normaal heeft je paard geen last van gedoe bij het aansingelen, maar nu lijkt het aansingelen wel een slechte soap. Het kan zo maar komen door de plukken haar die verschuiven bij het aansingelen en zeker als ze echt een stevige wintervacht hebben. Je kunt het ook zien als het aantrekken van een net gewassen spijkerbroek na een flink kerstmaaltijd.

Dit is een van de negatieve dingen die je terug kunt zien in de rui, maar er zijn er meer.

Klachten bij de rui.

  • Vaak zie je een andere vachtstructuur
  • Een bad hair season: Doffe plekken haar, vaak dood haar wat niet los kan komen.
  • Een verminderde eetlust, kan voor sommige paarden goed zijn, maar we willen toch dat die darmen aan het werk blijven.
  • Buikklachten
  • Singelnijd
  • Happen
  • Schuren

Wat kun je dan doen om je paard de rui door te helpenpaard in de rui

Je kunt gelukkig je paard goed helpen met voeding en eventueel ondersteuning van de dierenarts.

Je moet vooral zorgen dat je paard genoeg daglicht krijgt om net als wij vitamine D aan te maken. Door veel te borstelen en de huid in beweging te houden door bijvoorbeeld massage ondersteun je de doorbloeding en dit heeft weer een gunstig effect op de rui. Laat je paard lekker rollen in het zand en dan vooral zonder deken. Ik weet dat het een uitdaging is. Zeker met alle natte dagen die we de afgelopen maanden gehad hebben.

Paarden met veel stress in het lichaam hebben een strakke huid en daardoor kunnen de haarzakjes ook niet open. Hierdoor blijven de oude haren zitten. Pas als de spanning in het lichaam verminderd kan de vacht ook weer letterlijk en figuurlijk ademhalen. Dit kun je zelf doen door lichtjes bewegingen met de huid te maken. Je maakt dan cirkels met de huid. Dit doe je door de huid te verplaatsen en niet alleen de huid te aaien. Wil je hier meer over weten stuur dan even een mailtje naar [email protected] en ik vertel je er graag meer over.

verdere oorzaken slechte rui

Ook kunnen een slecht gebit, een darmstoornis, mineralen gebrek of hormonale problemen zorgen voor moeite met de rui. En niet te vergeten die vervelende wormen. Dit kun je ondersteunen met de juiste voeding, vetten, vitamine B en mineralen. Zoals bijvoorbeeld een extra beetje slobber met lijnzaad. Of bijvoorbeeld een dosis van de vitaboost of een complete weerstandsbooster.

Je kunt je paard ook nog helpen met een geweldige wasbeurt. Ik gebruik hier zelf de zeepjes van Pippa voor. Deze producten zijn mooi samgengesteld en ruiken ook nog eens lekker. En als we het dan toch even over Pippa hebben, dan graag een shout-out naar de honey-propolis soapbar. Deze kan op zoveel vlakken helpen en vooral als je paard lekker heeft staan schuren en de huid stuk is. Maar ook voor paarden met rasp en dergelijke.

Scheer je weg?!

Het belangrijkste blijft om je paard te laten bewegen. Hierdoor blijft het lichaam soepel en kan de huid ademhalen. Door dat je de doorbloeding op gang houdt, heeft de vacht hulp bij het veranderen. Natuurlijk kun je ook je paard scheren. Maar hè, je hebt een gevoelig paard en dan hoef je vaak niet aan te komen met een scheerapparaat. Eer jij dat herrie ding hebt aangezet is je paard al weg. Mocht je het wel willen, maar wil je hier hulp bij dan kunnen we hier samen mee aan de slag. Stuur gerust een bericht via het contactformulier of stuur een mailtje. Als je scheert houdt dan nog wel rekening met de temperaturen en vooral de wind.

Heb je vragen of suggesties, dan lees ik die graag en anders tot de volgende weer.

polarisatieMomenteel heeft jan en alleman het over Polarisatie. Kijk maar naar de Sire campagnes. Die ik trouwens niet om aan te zien vindt. Als je er zoveel geld tegenaan gooi, doe het dan goed en niet net of het getekend is door een kleuter. Maar goed, het blijft wel bij mij hangen, dus marketing technisch zijn ze goed.

Polarisatie te paard

Polarisatie in de paardenwereld is al jaren oud en de strijd wordt steeds heftiger. Er valt van alles te zeggen over de topsport en de ook de recreatie met paarden. Waar het voor mij op neer komt is hoe je met je paard omgaat. Of zoals men zegt de behoefte van je paard aanvoelt en daar naar handelen.

Kunnen we nog wel naar eer en geweten naar het welzijn van ons paard kijken en wat verstaan we er dan onder. Als ik naar mezelf kijk ben ik iemand die mijn paard van alles gun, maar ik ben ook een realist. Wonende in de Randstad, weet ik dat ruimte schaars is. En dan is het dus een uitdaging om zoals sommigen in de paardenwereld willen;

  • Je paard veel buiten houden
  • Je paard veel loopruimte geven
  • Je paard een schone en droge stal geven
  • Je paard genoeg te eten geven
  • Je paard gezond houden
  • Je paard in alle seizoenen van het leven ondersteunen.

Veel van deze wensen, zijn echter plichten. We zetten ons kind ook niet op rantsoen en moet het omdat er een te kort is. Dan is er vaak een voedselbank om dit gezin te helpen. Jij en ik als eigenaar en verzorger van ons paard zijn verwend. Vaak doen onze paarden alles voor ons. Of ze nu bang zijn of honger hebben. Werken doen ze toch wel. Ik las net een bericht over de paarden voor de koets in Sevilla die bezweken door de hitte. Je kunt hier het artikel lezen. Het is een typisch voorbeeld wat helaas te vaak voorkomt.

Terug naar het verhaal

Ik dwaal af van de polarisatie. Je kent waarschijnlijk ook de discussies wel op facebook in bepaalde groepen. Ik weet nog een moment dat mijn dochter heel trots een foto plaatste van onze Tommy en daarbij aangaf dat hij erg ziek was maar hij zo aan het vechten was voor ons. Zij werd niet ondersteund in haar trots of kreeg geen woord van medeleven. Nee, zij werd afgeschoten vanwege het feit dat Tommy op ijzers stond.

Nu valt er veel te zeggen over ijzers, bitten, boomloos, zadelloos en weet ik het allemaal. Maar ik weet inmiddels hoe belangrijk het is om te kijken naar jouw paard en te kijken wat voor hem op het moment belangrijk is. In het geval van Tommy was het een noodzaak om ijzers te dragen omdat het lopen op stenen juist pijnlijk voor hem was omdat hij gevoelige voeten had. Dit komt bij heel veel paarden voor. Ik ga me ook nu niet verdedigen, want daar voel ik de noodzaak niet voor.

Wat ik wel heel duidelijk wil maken is dat het kijken naar je paard en luisteren naar je paard, nog nooit zo centraal heeft gestaan als nu. Momenteel is de FEI druk bezig met het opstellen van een soort manifest voor de paardenzorg in de paardensector en ik vind dit een goed plan. Een heel mooie verwording kwam van Ingmar de Vos. “Soms vinden we de mooie band met ons paard te vanzelfsprekend…

Ook de KHNS heeft hier een artikel over geplaatst dat kun je hier verder lezen.

Wil jij met mij sparren over het kijken naar je paard en hoe je jouw paard kunt ondersteunen? Stuur me dan een mailtje [email protected], Vul het contactformulier in of laat een reactie achter onder dit bericht. Ik weet zeker dat ook jij een mening hebt over het welzijn van jouw paard.

Afbeelding met dank aan

Mijn paard bijt en het wordt steeds erger. De vraag is dan wanneer doet je paard het en hoe.

Er zijn natuurlijk zoveel redenen waarom een paard zou kunnen bijten. Het begint met de vraag heeft hij het altijd al gedaan. Dan komt de vraag wat is er veranderd. Hoe oud is je paard en is je paard recentelijk fysiek gecontroleerd door bijvoorbeeld een dierenarts, tandarts of osteo. Dan hebben we het nog niet over het zadel gehad. Hier kan natuurlijk ook alles mee aan de hand zijn. Ligt hij goed en is er genoeg ruimte om te bewegen. Dan is er de vraag wat ligt er onder, hoe is de singel en waar ligt deze. De singel kan schuren, het zadel kan de schouderbeweging beperken. Of stuitteren op de rug. Het dekje kan verschuiven of juist tegen de haren inwrijven. Maar ook kunnen er harde dingen in het dekje zitten. Of harde randjes.

Als het goed is laat je alles controleren en dan kun je het één voor één uitsluiten. Wat je dan goed moet beseffen is, dat je er daar nog niet mee klaar bent. Er is een gedrag ontstaan en dat moet je weer gaan herstellen. Het hoeft niet opnieuw getraind te worden, maar je zult wel nieuwe ervaringen moeten creëren voor je paard, zodat de pijnherinnering weer vervangen kan worden.

Geen fysieke oorzaak voor het bijten

Hoe ga je dit doen als er een gedrag is ontstaan en je kunt geen oorzaak vinden in het fysieke verhaal. Je hebt mensen die zeggen dat het paard nooit uit zijn orale fase gekomen is. Maar, is dit wel waar. Paarden laten ook zien dat er stres is en vooral als dit op gaat lopen.

Als je kijkt naar de stres dan heeft dit natuurlijk veel meer signalen dat het bijten op zich. Het begint al met het orenspel en de ogen. Zijn ze zacht of juist geknepen. Zie je oogwit of juist niet. Gaan de oren van voor naar achter en opzij. Of liggen ze plat. Gaat het hoofd omhoog en zwiept de staart. Als we hier al niet naar luisteren, dan kun je krijgen dat je paard juist wegdraait of je wegduwt. Daarna komt het bijten en het extreme schreeuwen van het paard.

Laat je paard niet schreeuwen

Toch kun je wegkomen met fluisteren en je paard doet hetzelfde. Als het tot schreeuwen komt, heb je zoveel signalen al gemist en dat is niet nodig. Leer je paard kennen en observeer hoe zijn houdingen en gedragingen zijn als hij ontspannen is. Neem de tijd om met je paard te zijn, in plaats van snel poetsen, opzadelen en rijden. Een paard is een sociaal dier en als hij niet met andere paarden kan, dan is het jouw taak om zijn sociale contact te zijn. Neem de tijd om te poetsen, ga eens bij hem zitten en kijk wat hij doet als hij aan het scharrelen in zijn stal of op de wei.

Als je hier allemaal de tijd voor neemt heb je al een voordeel en kun je een stap terug doen met de dingen die je van je paard vraagt. Wil jij ook leren fluisteren met je paard dan kan ik je daar bij helpen. Klik op deze link om een discoverycall te plannen, zodat jij na ons gesprek kunt zorgen dat jou

Mijn paard bijt ook

Als ik kijk naar mijn eigen paard dan bijt hij ook op momenten. Hij heeft een pijnherinnering om iemand op zijn rug te hebben. Maar daar ver voor gaat het al fout. De combinatie van het opzadelen en het feit dat er iets boven hem komt. Hij gaat al met zijn ogen draaien als je alleen een deken op wilt doen en duwt of bijt als je de deken vast wilt maken. Het is dus zaak om hem meer vertrouwen te geven. Dekens kunnen ook heel vervelend zitten. Ze belemmeren de boel en wat wij vaak nog even doen is de deken recht trekken en dan trek je hem dus tegen de vacht in en hoe vervelend is dat wel niet. Zeker als ze in de rui gaan zoals nu.

Hoe pak ik dit aan door honderdduizend keer een dekje ver zijn rug te halen en hem er opleggen. Weghalen als hij ontspannen is en dan niet het trucje wat hij laat zien met het hoofd laten zakken en dan weer heel snel omhoog. Nee, je wacht op een kauw of een lik, een knipper met het oog. Paarden zijn echt slimmer dan we denken en daar moeten wij op anticiperen.

Bijten heeft een oorzaak

Voor dat alles fout ging was mijn paard zadelmak en waren we hem aan het inrijden. Nu heeft hij 4 maanden bijna alleen mogen stappen en met een 4-jarige is dat nu niet echt wat je wilt. Het is ook nog eens een paard wat stik gelukkig wordt van het werken. Maar ik ben zo trots op hem dat hij dan alleen maar af en toe uit zijn plaat gaat en dat het happen en bijten een manier voor hem is om te laten zien dat hij het vooral allemaal moeilijk en spannend is. Ja, als je maanden bijna niets mag doen dan heb je te veel energie en kom je te weinig uit stal. Hierdoor krijgen ze meer spanning in het lichaam.

Ik heb dit gecompenseerd door hem steeds kort uit stal te halen en dan dingen van hem te vragen waar hij over na moet denken. Dus zet ik vooral de hersenen aan het werk. Het lichaam hou ik bij door oefeningen met hem toe doen in stap en hem niet te veel laten staan. Ook krijgt hij van mij regelmatig bodywerk waarbij ik met zijn lichaam aan de slag ga om te zorgen dat de doorstroming van het bloed zo optimaal mogelijk is en er zo weinig mogelijk spanning in het lichaam zit.  Het draven en galopperen mocht nog niet en dat kunnen we nu gelukkig weer langzaam gaan opbouwen. Dan heb je natuurlijk nog Spaanse benen die alle kanten op gaan. Deze moeten weer aansterken en dan wordt het slaan ook minder.

Wederopbouw

Nu we in de wederopbouw zitten gaat het hele fysieke circus ook weer beginnen. De fysio is geweest en de tandarts komt en vooral niet te vergeten, de zadelpasser. Hij heeft natuurlijk bespiering verloren en het zadel was net aangepast voor hij geblesseerd raakte, dit moet weer nagekeken worden. Zo kunnen wij in ieder geval de fysieke punten weer uitsluiten en aan de slag blijven met de pijnherinnering. Nu is het zaak om hem te laten ervaren dat dingen op zijn rug geen zeer hoeven te doen en ook niet eng zijn. Ze zijn momenteel vooral eng omdat zijn energie hoog is en we het wel geleidelijk moeten laten afvloeien. Pas dan en alleen dan gaan we weer een stap verder.

Ik ben benieuwd hoe jij dit aan zou pakken of wat jouw idee hierover is. Laat je reactie hieronder achter. Wil je samen aan de slag dan kun je hier het formulier invullen en dan maken we zo snel mogelijk een afspraak voor een gratis discovery call. Op de hoogte blijven volg me dan op facebook of instagram.