De 3 pilaren van balans bij je paard – en de valkuil die bijna iedereen mist
Iedereen wil een paard dat gezond, ontspannen en prettig in de omgang is. Maar eerlijk… hoe vaak kijk je écht naar het totaalplaatje? Vaak letten we alleen op wat ons opvalt: hij loopt goed, hij doet braaf wat je vraagt, hij heeft geen rare bulten.
Maar balans bij een paard gaat veel verder dan “hij loopt niet kreupel” of “hij bokt niet”. Er zijn drie onderdelen die samen bepalen hoe jouw paard functioneert – en als er eentje uit balans is, merk je dat vroeg of laat.
In mijn werk met paarden kom ik steeds terug op drie dingen die, als ze in balans zijn, zorgen voor een gezond en gelukkig paard. Ik noem ze mijn 3 pilaren van balans:
-
Fysiek
-
Mentaal
-
Gedrag
En nee, dit zijn niet zomaar drie woorden die lekker professioneel klinken. Er zit een hele wereld achter. En die wereld heeft meer invloed op je paard (en op jouw samenwerking met hem) dan je denkt.
1. Fysiek – de basis van alles
Laten we eerlijk zijn: als je paard fysiek niet in orde is, houdt alles op. Kreupel? Spierpijn? Rug vast? Dan kun je alle mentale training van de wereld doen, maar het schiet niet op. Je kunt een zadel ook niet rechtleggen op een scheef paard – tenzij je graag in cirkels rijdt.
Onder het fysieke valt:
-
Spieropbouw en bespiering
-
Gewrichten en bewegingsvrijheid
-
Houding, balans, coördinatie
-
Eventuele blessures of ongemakken
Voorbeeld uit de praktijk:
Ik werkte met een merrie die “gewoon wat stijf” zou zijn. Nou, na een paar minuten kijken zag ik dat haar linkerschouder muurvast zat. Elke bocht naar links werd een soort vrachtwagenmanoeuvre. Het gevolg? Ze begon mentaal gefrustreerd te raken en haar gedrag veranderde: bokken, stoppen, en soms gewoon wegdraaien.
Fysiek ongemak is dus niet alleen “een beetje lastig”, het kan een kettingreactie veroorzaken in alles wat je met je paard wilt doen.
2. Mentaal – zelfvertrouwen en ontspanning
Een paard kan fysiek kerngezond zijn, maar mentaal op instorten staan. Stress, onzekerheid, of gewoon een hoofd dat overloopt van prikkels… het is funest voor de samenwerking.
Het mentale stuk gaat over:
-
Zelfvertrouwen
-
Concentratie en focus
-
Hoe je paard omgaat met nieuwe of spannende situaties
-
Stressniveau
Je kunt mentale balans trainen. Hoe? Door voorspelbaarheid, duidelijke communicatie en kleine, haalbare stapjes. Maar ook door hem de tijd te geven om te verwerken wat er gebeurt. (Ja, dat betekent soms dat je niet meteen doorstapt naar de volgende oefening, hoe verleidelijk het ook is.)
En laten we niet vergeten: een mentaal sterk paard maakt betere keuzes. Een mentaal overbelast paard? Die kiest vooral voor “overleven”, en dat gaat meestal niet in jouw voordeel uitpakken.
3. Gedrag – de zichtbare uitkomst
Gedrag is vaak het enige wat wij als mens écht opmerken. Paard bokt? “Stout.” Paard weigert? “Lui.” Paard loopt weg bij het opzadelen? “Geen zin vandaag.”
Maar nieuwsflash: gedrag is bijna altijd een signaal, geen karakterfout.
Gedrag wordt gevormd door:
-
De fysieke toestand (kan het?)
-
De mentale toestand (durft het?)
-
De ervaringen die het paard heeft opgedaan
Zie gedrag als het topje van de ijsberg. Wat je ziet, is het gevolg van wat er daaronder gebeurt. Als je alleen het zichtbare gedrag probeert te veranderen, maar niets doet aan de oorzaak, ben je eigenlijk pleisters aan het plakken op een lekkend dak.
Hoe de pilaren elkaar beïnvloeden
De drie pilaren staan niet los van elkaar. Het is meer een soort driepoot-kruk. Haal er één poot onderuit, en je krijgt geheid een wiebelboel.
-
Fysiek ongemak → stress → defensief of reactief gedrag.
-
Mentale overbelasting → spierspanning → minder soepel bewegen.
-
Negatieve ervaringen → angst → blokkade in leren.
Als je één pilaar versterkt, heeft dat effect op de andere. Maar als er eentje instort, sleurt hij de rest mee.
Observeren – de onderschatte superkracht
Observeren is niet “even kijken of je paard netjes staat te wachten”. Het is gericht kijken.
Waar kijk ik dan naar?
-
Hoe beweegt hij in stap, draf en galop?
-
Hoe staat hij stil (gewicht verdeling, stand van de benen)?
-
Hoe ligt hij in de wei of stal?
-
Hoe reageert hij op aanraking of op jou?
Tip: Neem eens vijf minuten om je paard te bekijken zonder iets van hem te vragen. Wedden dat je dingen ziet die je eerder niet opvielen?
Praktische checklist: balans bij je paard inschatten
| Pilaar | Waar let je op? | Signalen van disbalans |
|---|---|---|
| Fysiek | Loopt soepel, draagt zichzelf, geen overmatige spanning in spieren | Kreupelheid, scheefheid, moeite met bepaalde gangen of bochten |
| Mentaal | Alert maar ontspannen, kan zich focussen, reageert op signalen | Overmatige spanning, snel schrikken, geen focus, “afhaken” |
| Gedrag | Bereidwillig meewerken, reageert voorspelbaar | Wegdraaien, bokken, weigeren, overmatige vlucht- of vechtreactie |
Tot slot
Je kunt met de mooiste trainingsplannen werken, maar als één van de drie pilaren van balans wankelt, zal je altijd tegen dezelfde muren aan blijven lopen. Het gaat niet om harder trainen of meer druk zetten, maar om kijken, luisteren en begrijpen.
Want een paard dat fysiek in orde is, zich mentaal veilig voelt en gewenst gedrag laat zien, werkt niet alleen beter mee… hij wil ook met je samenwerken. En dat is uiteindelijk wat we allemaal willen, toch? Nou ja, behalve misschien als je van chaos houdt – maar dan lees je waarschijnlijk niet tot hier. Wil je meer tips volg me op Insta. Wil je meer weten of anders leren kijken, neem dan een contact op en dan plannen we een gratis gesprek in waarin ik je een aantal tips geef waar je direct mee aan de slag kunt.
