Wist jij dat paarden ook last hebben van scheefheid?

Scheefheid bij het paard: wat het is en waarom het ertoe doet

Veel mensen zijn verrast als ik zeg dat elk paard van nature scheef is. Maar het is echt zo. Net als wij mensen hebben paarden een voorkeurshouding, een favoriete kant, een dominant been. Dit is volkomen normaal, en vaak is het al vanaf de geboorte aanwezig. Maar zodra wij iets met dat paard gaan doen — rijden, trainen, inspanning vragen — wordt die natuurlijke scheefheid ineens een aandachtspunt.

Want waar het paard in zijn natuurlijke omgeving prima met een voorkeur kan leven, gaat diezelfde scheefheid onder belasting al snel tot problemen leiden. Zeker wanneer wij als ruiter, menner of trainer zelf ook niet helemaal recht zijn — wat bij vrijwel iedereen het geval is.

Scheefheid herkennen: het begint al jong

Scheefheid ontstaat niet altijd door verkeerd trainen of een blessure. Vaak is het aangeboren of ontwikkelt het zich al in de eerste weken van het leven. Denk aan een veulen dat steeds aan dezelfde kant drinkt bij de moeder. Of dat altijd met hetzelfde voorbeen naar voren graast. Het lichaam past zich hierop aan, en ontwikkelt zo een voorkeurskant.

Je ziet het ook bij mensen: probeer maar eens je armen over elkaar te slaan. Voelt prima, toch? Doe het nu eens met de andere arm boven. Onwennig? Precies. Zo voelt het ook voor je paard als jij van hem vraagt om zich aan de ‘lastige’ kant te buigen of te dragen.

Wat gebeurt er als we niets doen?

Zolang het paard zijn lichaam niet intensief hoeft te gebruiken, blijft scheefheid vaak onopgemerkt. Maar zodra we hem onder het zadel vragen om te buigen, verzamelen, draaien of dragen, kan die asymmetrie problemen veroorzaken.

Denk aan:

Problemen met het aanspringen in galop aan één kant
Onbalans in bochten of op de volte
Asymmetrische spierontwikkeling
Overbelasting van één been of gewricht
Moeilijkheden bij het rechtrichten
Terugkerende blessures

Je kunt het vergelijken met een auto waarvan de uitlijning niet goed is. Die rijdt misschien nog wel, maar het gaat zwaarder, kost meer energie en slijt sneller scheef af.

De invloed van de ruiter

We mogen ook naar onszelf kijken. Want wij zijn óók scheef. Misschien zit je zwaarder op één zitbeen, ben je sterker aan één kant, of houd je je teugels niet gelijk. En zo brengen wij onbedoeld onze eigen asymmetrie over op het paard.

Zeker als we scheefheid bij het paard niet herkennen of aanpakken, wordt de disbalans versterkt. Het paard leert compenseren, gaat spanning opbouwen en op den duur ontstaan er fysieke klachten of ongewenst gedrag.

Wat kun je doen om je paard te helpen?

Het goede nieuws is: je kunt hier iets mee. Scheefheid is normaal, maar we kunnen het lichaam van het paard wél helpen om sterker, bewuster en meer in balans te bewegen.

En dat begint niet per se onder het zadel. Sterker nog, veel van dit werk doe je idealiter vanaf de grond. Waarom? Omdat je dan het lichaam van je paard kunt observeren zonder dat jouw gewicht of scheefheid meespeelt. Het helpt om de basis opnieuw op te bouwen. (Hier vind je een video over het observeren van je paard)

Stap 1: Observatie en bewustwording

Begin met kijken. Hoe staat je paard stil?

Altijd met hetzelfde voorbeen naar voren?
Meer gewicht op één schouder?
Eén achterbeen altijd weggedraaid of onder de massa getrokken?

Door goed te observeren leer je waar de asymmetrie zit. Kleine verschillen kunnen grote gevolgen hebben voor het verdere bewegingspatroon.

Stap 2: Werken aan houding en evenwicht vanaf de grond

Oefeningen aan de hand kunnen veel informatie geven over hoe je paard beweegt, waar hij spanning vasthoudt, en aan welke kant hij makkelijker buigt of draagt.
Denk hierbij aan:

Wijken voor druk aan beide kanten
Buigingsoefeningen op de volte
Schouder binnenwaarts en travers in stap
Overgangen tussen halt, stap en draf

Belangrijk is hierbij dat het paard leert zijn gewicht gelijkmatig te verdelen en zijn lichaam bewust te gebruiken. Dit draagt bij aan een sterker bovenlijn, meer rompstabiliteit en

betere zelfhouding. Lees ook mijn blog over de houding van je paard.

Stap 3: Bewustwording van je eigen lichaam

Veel problemen die ontstaan tijdens het rijden zijn terug te herleiden naar een scheefheid bij de ruiter. Neem dus ook jezelf onder de loep:

Zit je recht in het zadel?
Gebruik je je linker- en rechterhand even sterk?
Duw je misschien (onbewust) met één been?

Het kan enorm waardevol zijn om eens een video van jezelf te bekijken, of een sessie te doen met een houding- en zitinstructeur.

Scheefheid is normaal — maar mag geen probleem worden

We hoeven ons paard niet ‘perfect recht’ te maken, want dat bestaat niet. Maar we kunnen wél streven naar meer balans en symmetrie, zodat het paard zich met minder compensatie en minder spanning kan bewegen.

Dit is geen eenmalige correctie, maar een doorlopend proces van kleine verbeteringen. Hoe eerder je ermee begint, hoe minder groot de gevolgen worden op lange termijn.